• ҰЛАН
• 26 Сәуір, 2024

Арманыма асығып барамын

Армандар – біздің ұмтылысымызды, үмітімізді және болмысымызды байлап тұрған жіп сияқты. Олар бізді алға жетелеп, өмірдің мәні мен мақсатына айналады. Дегенмен, кейде армандарымызды жүзеге асыру жолында ата-анамыз артқан үмітпен бетпе-бет келетініміз де жасырын емес. Екі ойдың арасындағы қақтығыс ішкі жанжалға әкелуі мүмкін. Бұл біздің жеке қалауымызды отбасының артқан үмітімен салыстыруға мәжбүр етеді. Бұл мақалада біз ата-ананың үміті үшін арманынан бас тарту, психологтардың пікірі мен балалардың ешкім естімеген ішкі дауысы туралы жаздық.

Менің суретті керемет, ерекше салатын досым болды. Суретші боламын деген кішкентай баланы елестетіп көріңізші. Ол бояуларды айқұшұйқыш шимақтап жаққанды жақсы көретін. Әйтсе де, атаанасының сыбырлап айтқан тілегі балаға қатты жаңғырық болып естілетін. «Дәрігер бол» деген дауыс ішкі қалауды тұншықтырып, өзі қаламаған ауыртпалықты көтеруге итермеледі. Осылайша, парыз бен тілектің арасында қалған бала армандарының реңктері емес, медициналық оқулықтар төселген жолға түседі.

Іштегі күрес: қалаулар шайқасы

Романтикалық арман. Біздің армандарымыз көбіне романтикалық көріністер ретінде пайда болады – сәттілік, құмарлық және орындалу. Суретші, ғарышкер немесе музыкант атану болсын, бұл армандар біздің болмысымызды қалыптастырады. Дегенмен, шындық біздің идеал қиялымыздан жиі алшақтайды. Арманға жету қиын, сәтсіздіктерге, құрбандықтарға және белгісіздікке толы болуы мүмкін. Жылдар жылжыған сайын міндет пен тілектің арасындағы алшақтық та кеңейе түседі. Бір кездегі жарқын армандар, қазір көлеңкеде болуы мүмкін нәрселердің үнсіз елесі болып қалады. Дегенмен, табыстың қасбетінің арасында тыныш күйзеліс қайнап жатыр – мені мен қоғамдық құрылым арасындағы, әлем үшін киетін бетперде мен шынайылыққа деген құштарлық арасындағы қақтығыс арманынан адасқан барша адамның сезінетіні. Ата-ананың үміті. Сүйіспеншілік пен қамқорлыққа негізделген ата-аналар өзінің орындалмаған амбициясын балалары жалғастырғанын қалайды. Олар ұрпақтары қол жеткізе алмаған нәрсеге қол жеткізетін болашақты елестетеді. Бұл армандар отбасылық әңгімелермен араласып, міндет сезімін тудырады. Бала өз кезегінде ата-ана үмітінің салмағымен күреседі.

Дилемма: бұл кімнің арманы?

Жеке қалаулар мен ата-ананың үміті арасындағы қақтығыс терең дилемма тудырады. Бала өмір жолының қиылысына тап болады: «Жүрек қалауын орындайын ба?» немесе «Атаанамның тілегін орындайын ба?» деген сияқты. Арман сәйкестік, өзін-өзі бағалау және отбасылық байланыстар соқтығысатын шайқас алаңына айналады.

Психологиялық көзқарастар

Бейімделу және табандылық. Психологтар бейімділікке де қатты көңіл бөледі. Табандылық болса да, арманға қол жетпейтінін түсіну өте маңызды. Психологиялық тұғыдан осы жағдайды сайттардан қарастырғанымда, «мақсатты реттеу қабілеті» деген ұғымға тап болдым. Ол нәтижесіз мақсаттардан бас тартуды және күш-жігерді неғұрлым жетуге болатын мақсаттарға бағыттау дегенді білдіреді. Психологтар ата-ана үміті мен жеке қалау арасындағы осы күрделі өзара әрекеттесу туралы түрлі пікір ұсынады. Ата-ананың армандарын орындау қысымының терең психологиялық салдарына әкелуі мүмкін, бұл реніш сезіміне, сәйкессіздікке және жеке басының дағдарысына әкелетінін ескертеді. «Атааналар үшін балаларының арманын жанашырлықпен тыңдау және олардың бірегей тұлғалары мен амбицияларын қолдау өте маңызды».

Қыңыр болу табандылық па?

Біздің мәдениет қайсар табандылықты дәріптейді. Дегенмен, стратегиялық тұрғыдан бас тарту тынымсыз ізденуден гөрі пайдалы болуы мүмкін. Армандар өзгеретінін және бейімделу сәтсіздікке тең келмейтінін біле жүрген жөн. Кейде ішке сақтап, айта алмай жүрген таңдауыңды босату – нағыз батылдық.

Шынайылық

Арманнан бас тартудың ауырсынуын жеңілдету үшін шындықты қабылдап көру керек. Көбіне біздің қиялымыз идеализацияланған нұсқалар ғой. Тіпті қол жеткен күннің өзінде олар біздің күткенімізге сәйкес келмеуі мүмкін. Сіз бас тартатын нәрсе қиял емес, нақтырақ шындық екеніне көз жеткізу керек. Достарымыздың үніне құлақ түрейікші…

Әселдің арманы

«Мен үш жасымда балетке қатыса бастадым. Өсе келе балетті жек көрдім. Ата-анам үшін ғана билейтінмін. Бірақ колледжде оқып жүргенде менде күйзеліс пен күмән пайда болды. Кейін мұны мәңгі қаламайтынымды түсіндім. Ата-анама айту қиын болды, бірақ мен басқа жолды таңдадым. Менің өз бақытым маңызды».

Арманның арманы

«Ата-анам менің дәрігер болғанымды қалады. Бірақ ішкі дауысым «суретші» деп сыбырлады. Мен күрестім – кінә, қорқыныш, махаббат... Бұл олардың емес, менің арманым». Өмір лабиринтінде шынайылыққа деген ұмтылыс – бұралаңдар мен бұрылыстарға толы, бірақ өзін-өзі ашудың жетекші жарығымен жарықтандырылған саяхат ол өз арманыңа адалдық қана. Ата-ана үміті мен жеке ұмтылыстар арасындағы нәзік жолдан өткен кезде ішкі әлеміңе құлақ түрші. Соңында, табыстың ең шынайы өлшемі ата-ана мақтауында немесе сынып жетекшіңнің риза болуында емес, біздің жүрегіміздің сыбырлаған жаңғырығында – құшақтауды күткен армандар мен басшылыққа алатын бағытты белгілеуге арналған батылдықта жатыр.

Ендеше, құрметті достар, арман-тілектеріңізді құшақтаңыз, ата-анаңызды құрметтеңіз және екеуінің де гүлденуіне мүмкіндік беретін сара жолды іздеңіз.

Нұрлыхан ЖҰМАХАН

Суреттер ЖИ көмегімен салынды

«Ұлан» газеті, №18
30 сәуір 2024 жыл